W dniu 5 grudnia 2016 r., na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, odbyła się publiczna obrona pracy doktorskiej s. Sofiji od Przemienienia Pańskiego CSCIJ (Iriny Ošmjanskiej).
W swojej rozprawie doktorskiej siostra podjęła temat: „Synostwo Boże jako paradygmat moralności chrześcijańskiej w świetle dzieł wybranych autorów karmelitańskich.” Podstawę do jej badań stanowiły pisma św. Jana od Krzyża, sł. B. o. Anzelma Gądka OCD, Założyciela Zgromadzenia, św. Teresy od Dzieciątka Jezu i św. Teresy Benedykty od Krzyża. Promotorem pracy był ks. prof. dr. hab. Józef Zabielski, natomiast recenzentami ks. prof. UKSW dr hab. Stanisław Skobel i ks. prof. KUL dr hab. Tadeusz Zadykowicz.
W dysertacji doktorskiej siostra podejmuje następujące kwestie:
- Sformułowanie podstaw antropologii synowskiej w świetle koncepcji badanych autorów stało się jednym z najważniejszych zadań niniejszej pracy. Z tego względu pierwszy, najobszerniejszy rozdział pracy został poświęcony określeniu podstaw ontycznych synostwa Bożego chrześcijan w świetle teologii stworzenia, grzechu, odkupienia i nadprzyrodzonego powołania człowieka do udziału w życiu wewnątrztrynitarnym. W tym rozdziale zostały zanalizowane koncepcje człowieka wyrażone w pismach św. Jana od Krzyża, Sługi Bożego o. Anzelma Gądka oraz św. Edyty Stein, podkreślając w sposób szczególny temat integralności człowieka oraz jego pierwotną harmonię. Z analizy tych dzieł wynika, że tożsamość synowska każdego człowieka jest zakorzeniona w akcie stworzenia, łączy w wymiarze ontycznym tajemnicę człowieka z tajemnicą tożsamości Drugiej Osoby Boskiej. Dalsze rozważania doprowadziły do wniosku, że ten związek bytowy, został zakłócony przez grzech pierworodny, ale odnowiony i ubogacony przez tajemnicę Wcielenia Syna Bożego, dzięki któremu Jezus Chrystus zjednoczył się z każdym człowiekiem i odnowił przez Odkupienie jego tożsamość synowską. Otrzymana łaska usynowienia ma wymiar społeczny i indywidualny. W podrozdziale zamykającym pierwszą część pracy został przedstawiony synowski status chrześcijanina w relacji do każdej z Osób w Trójcy Świętej, który ukazuje tym samym perspektywę powołania człowieka do uczestnictwa w życiu Trójcy Świętej jako „syna w Synu”.
- Drugi rozdział rozprawy miał za zadanie podkreślenie roli opcji chrystocentrycznej w teologii moralnej oraz ukazanie życia duchowego i moralnego synów przybranych jako procesu przemienienia się w Chrystusa. Koncepcje badanych autorów karmelitańskich przedstawiają życie moralne jako naśladowanie Chrystusa, akcentują rolę Osoby Syna Bożego nie tylko jako wzoru i normy w życiu duchowym i moralnym synów przybranych, ale również jako czynnika nadprzyrodzonego upodobnienia się do Niego przez łaskę.
Analizy tego rozdziału pomogły zobaczyć, że zraniona grzechem natura ludzka wymaga uporządkowania oraz oczyszczenia, aby mogła stać się miejscem urzeczywistnienia synostwa Bożego. Doktryna mistyczna św. Jana od Krzyża pokazuje dynamiczny charakter rozwoju człowieczeństwa dzieci przybranych w kierunku upodobnienia się do Syna Bożego. Ważnym aspektem opisu tego rozwoju stało się podkreślenie pierwszeństwa działania Bożego w procesie transformatio in Christo, co z kolei pomogło wskazać na specyfikę etyki chrześcijańskiej. Dokonanie analizy opisu procesów oczyszczeń w doktrynie św. Jana od Krzyża, pozwoliło stwierdzić, że ten aspekt nadprzyrodzony dynamiki doskonalenia się moralnego w jego koncepcji jest ukazany przez oczyszczające i jednoczące działanie cnót teologalnych. - W rozdziale trzecim zostało omówione synowskie życie moralne oraz jego specyficzny charakter. Polega on w pierwszej kolejności na swoistym ujęciu podmiotu moralnego, którym jest człowiek odnowiony w Chrystusie. W świetle paradygmatu synostwa jest to dziecko Boże, które dąży do pełnej harmonii człowieczeństwa i wolności synowskiej polegającej na doskonałym zjednoczeniu woli człowieka z wolą Bożą i stałości w wybieraniu dobra. Do specyfiki życia moralnego synów przybranych należy też określenie źródła dynamizmu moralnego, którym według badanych autorów jest Duch Święty, sprawiający, że człowiek coraz bardziej żyje według wewnętrznego prawa Ducha.
Analizy trzeciego rozdziału pozwoliły podkreślić, że istotę życia moralnego dziecka Bożego poruszanego przez Ducha stanowi miłość, która jest wypełnieniem całego prawa. Paradygmat synostwa Bożego i opcja chrystocentryczna są pomocne w określeniu postawy synowskiej Chrystusa, która jest wzorem podstawowych cnót dzieci Bożych. Ważnym wnioskiem trzeciego rozdziału jest uwypuklenie opcji fundamentalnej syna, którą jest oddanie siebie. Podstawą do sformułowania syntezy postawy synowskiej stała się analiza wzoru życia Syna Bożego w stosunku do Ojca oraz prawa miłości, które z natury dąży do oddania siebie i w taki sposób prowadzi osobę ludzką do pełni realizacji swojej godności synowskiej w Chrystusie. Niezbędnym wkładem do przeprowadzenia analizy w tym kierunku stało się skorzystanie z koncepcji personalistycznych niektórych teologów moralistów, co pomogło przedstawić synowską godność osoby ludzkiej nie tylko na podstawie doktryny badanych autorów karmelitańskich, ale również w kontekście współczesnych kierunków teologicznych. - Celem czwartego rozdziału było przedstawienie konkretnego przykładu urzeczywistnienia łaski synostwa Bożego w aspekcie bardziej praktycznym. Dla osiągnięcia tego celu została przedstawiona koncepcja realizacji synostwa Bożego, którą przekazał Sługa Boży ojciec Anzelm Gądek założonemu przez siebie Zgromadzeniu. Analiza treści teologicznej i praktycznej charyzmatu dziecięctwa o. Anzelma pomogła w ustaleniu cech charakterystycznych drogi realizacji synostwa, która ma charakter uniwersalny. Do akcentów teologicznych w nauce o dziecięctwie o. Anzelma możemy zaliczyć postawienie w centrum charyzmatu Osoby Dzieciątka Jezus w jego stosunku do Ojca Niebieskiego nie tylko w tajemnicach jego dziecięctwa, ale również w całym Jego życiu synowskim; zakorzenienie synostwa przybranego chrześcijan w Boskim Synostwie Chrystusa oraz akcent maryjny, charakterystyczny dla duchowości karmelitańskiej. Aspekty praktyczne rozumienia charyzmatu są skoncentrowane wokół tajemnicy dziecięctwa Jezusowego i w istocie polegają na odtworzeniu w sobie Jego synowskiej postawy wobec Ojca. W określeniu aspektów praktycznych istotną rolę tak w koncepcji o. Anzelma jak i w analizach niniejszej pracy odegrała „mała droga” św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Jej doświadczenie duchowe, przyjęte przez Sługę Bożego dla sformułowania głównych zasad praktycznych kroczenia drogą dziecięctwa, stało się fundamentem dla określenia głównych cech dziecka ewangelicznego, które jest wzorem dla postawy dziecięcej każdego chrześcijanina. Jako zakończenie czwartego rozdziału oraz całej pracy została przeprowadzona analiza genezy aktu ofiarowania się Teresy Miłości Miłosiernej, co wskazuje na konkretny przykład realizacji synowskiej postawy Chrystusa wobec Ojca, wyrażającej się w całkowitym oddaniu siebie aż po ofiarę na krzyżu.
Obrona pracy doktorskiej rozpoczęła się przedstawieniem biografii naukowej doktorantki przez ks. Promotora, następnie s. Sofija omówiła, w sposób syntetyczny, treść swojej rozprawy, oraz przewdstawiła bibliografię i cele pracy, wystąpienie ubogacone było przygotowaną przez siostrę prezentacją. Natępnie recenzenci ks. prof. Stanisław Skobel i ks. prof. Tadeusz Zadykowicz przedstawili swoje pozytywne opinie na temat pracy. Wyrazili uznanie dla oryginalności ujęcia, nie łatwego przecież, tematu dysertacji. Następnie s. Sofija odpowiadała na postawione przez recenzetów i pozostałych członków komisji pytania. Po pomyślnym przebiegu obrony doktorskiej nastąpiło tajne głosowanie komisji i ogłoszenie wyników. Obronę i dysertację doktorską oceniono Summa Cum Laude, z wyróżnieniem, a także zaproponowano wydanie pracy drukiem.
W obronie pracy doktorskiej s. Sofiji uczestniczyły siostry ze Zgromadzenia: s. Wiktoria Szczepańczyk, wikaria gen.; s. Feliksa Dyduch i s. Imelda Kwiatkowska, asystentki gen.; s. Marcina Chrobak, prowincjalna prow. łódzkiej; s. Euzebia Jopowicz, przełożona z Ksawerowa i s. Teofana Ostasiewicz; s. Agnes Krzyżanowska, przełożona z Konstancina i s. Marietta Dziuba; a także kilka osób zaprzyjaźnionych z s. Sofiją – kapłani i osoby świeckie z Łotwy i Polski.
S. Sofiji, gratulujemy pozytywnego ukończenia przewodu doktorskiego, zakończonego pozytywną obroną pracy doktorskiej z oceną Summa Cum Laude! Uczestnicząc w Siostry radości życzymy, aby zgłębiana przez Siostrę prawda o synostwie Bożym wg doktryny świętych Karmelu i wiernego jej syna Naszego O. Założyciela, przyczyniła się do osobistego duchowego wzrostu. Życzymy również, aby zdobyta wiedza była pomocna w posłudze Kościołowi łotewskiemu i naszmu Zgromadzeniu na chwalę Dzieciątka Jezus.
zobacz cały album ze zdjęciami
Oprac. s. Imelda Kwiatkowska